Samanyolu Fotoğrafı Nasıl Çekilir?

Kayseri / 2018

     Yazın gelmesiyle birlikte, bulunduğumuz coğrafi konumda galaksimiz Samanyolu daha rahat gözlemlenmeye başladı.Bu yıl henüz gözlem ve fotoğraf koşulları çok sık oluşmasa da bir kaç kez Samanyolu fotoğrafı çekme şansımız oldu.
     Bu yazımda Samanyolu fotoğraflama ile ilgili bir kaç ipucu vereceğim. Daha önce de belirttiğim gibi, ben bir fotoğrafçı değilim. Sadece kendi edindiğim bilgileri burada paylaşarak bu konuda hiç bilgisi olmayan fotoğraf çekmeye yeni başlamış arkadaşlara "sadece bir dslr fotoğraf makinesi ile nereden başlanır" konusunda fikir vermek istiyorum.
 

 Kayseri / 2018

 
     Samanyolu... Evrendeki adresimiz. İlk kez çocukken köyde babam tanıştırmıştı göyüzünde pırıl pırıl parlayan galaksimizle. Temmuz, Ağustos aylarını köyde geçirdiğimiz o günlerde ışık kirliliğide şimdiki zamana göre çok azdı. Beyaz bir bulutsu... Kuzeyden güneye uzanan bir yıldız geçidi. Samanyolu'nu fotoğraflamakta çok güzel elbette ama görmek, gözlemlemek insanın evrende ne kadar ufak bir nokta olduğunu anlatır adeta.
     Peki nasıl göreceğiz Samanyolu'nu... Başımızı kaldırdığımız anda görebiliyor muyuz dersiniz? Özellikle şehirlerde, geceleri aydınlatmaların yani ışığın fazla olduğu yerlerde malesef gökyüzüne bakar bakmaz, değil Samanyolu'nu -bir kaç parlak olan dışında- yıldızları bile görmemiz pek mümkün değil:( Samanyolunu görebilmek için öncelikle bulutsuz açık bir hava ve karanlık bir yer şart diyebiliriz. Yerleşim merkezlerinden uzaklaştıkça ışık kirliliği nispeten azalmakta. "Dark map"veya "light pollution map" şeklinde arama yaparak, çıkan aydınlık-karanlık haritalarından fotoğraf çekmek için kendimize uygun karanlık noktalar tespit edebiliriz. Fotoğraf çekerken uzun pozlama yapacağımız için aydınlık bir yerde istediğimiz sonuçlarıda alamayız.
      Karanlık bir nokta seçtik ve çekim için oraya gittik diyelim. Samanyolu bizi orada beklemiyor olabilir. Ay, yıldızlar ve gezegenler gibi onunda bir doğuş batış saati var. Bulunduğumuz konuma göre hangi saatte, hangi yönde doğuyor, yükseliyor bilmemiz gerekiyor. Bunun içinde çeşitli programlar ve cep telefonu uygulamaları mevcut. Bilgisayarda Stellarium programı en kolay kullanılabilecek programlardan biri. Cep telefonu uygulaması olarak da bir çok  uygulama bulabilirsiniz. Sky view ve Photo Pills benim şu an kullandıklarım. Aslında Photo Pills'i aldıktan sonra Sky Wiev'i çok nadiren gezegenler için kullandım. Ay ve Samanyolu fotoğraf planlamasında genellikle Photo Pills'i kullanıyorum. Karanlık yer seçimi kadar önemli olan bir başka konu ise Ay'ın evresi, doğuş batış saati. Samanyolu'nun gökyüzünde bulunduğu saatte "parlak Ay"ında gökyüzünde olması fotoğrafımızı olumsuz etkileyecektir.
     Bu koşulları sağlayan çekim noktamıza, uygun saatlerde gidip çekime başlamamız için gerekli bir kaç şey kaldı sadece. Elbetteki bir fotoğraf makinesi, sağlam bir tripod ve bir kumanda. Makineyi kurduktan sonra ilk önce iso değerini 6400 gibi yüksek bir değere getirerek bir deneme çekimi yapabiliriz. Karanlıkta etrafta algılayamadığımız ayrıntıları fotoğrafta görebiliriz böylece.
     Yıldızları fotoğrafta görmek için ışıklarını toplayabilmemiz gerekiyor. Bunu da uzun pozlama ile gerçekleştiriyoruz. Pozlama süresini, elimizdeki lensin diyafram değerine göre ayarlamalıyız. Samanyolu fotoğrafı için geniş açılı bir lens bize avantaj sağlayacaktır. Lensin diyafram değerinin düşük olması da aynı şekilde özellikle iso değerini azaltmada işe yarayacaktır. Iso değerini ne kadar düşürebilirsek fotoğrafımızda "noise" o derece azalacaktır.
     Kullandığımız makinenin özellikleri, lensin kalitesi, bulunduğumuz karanlık koşullları fotoğrafımızı etkileyen unsurlar. Ben burada ortalama bir makine ve lens ile yapılabilecek çekimler için ayarlardan bahsetmek istiyorum. Örneğin 18-55 mm gibi kit lensi olan bir kullanıcı için makine manuel moda alındıktan sonra pozlama süresini 15 veya 20 saniye olarak ayarlayabiliriz. Diyafram en açık durumda olmalı mutlaka. ( Bu lenslerde 3.5 oluyor sanırım genellikle) ve Iso  2500 veya 3200 olabilir. Ayarları yaptıktan sonra makineyi gökyüzündeki parlak bir yıldıza ( mesela bu aralar Jupiter son derece parlak bir şekilde gökyüzünde hemen görülebilir. Önümüzdeki aylarda Mars daha da parlak olacak) otomatik netleme yaptıktan sonra, otomatik netlemeyi kapatıyoruz. Makinemizi Samanyolu'nun bulunduğu yere doğru çevirip çekime başlayabiliriz. Çekimleri deklanşöre basarak değil, mutlaka kumanda ile yapmalıyız ki makinedeki en ufak bir hareket, sarsıntı uzun pozlamada fotoğrafa yansıyacaktır. Çektiğimiz fotoğrafı hemen kontrol ederek hem ayarlarda hem de kadrajda düzeltmeler gerekiyorsa o an müdahale edebiliriz. Özellikle karanlıkta çekim yaparken kadrajı tam olarak ayarlamak biraz zor, göz kararı gerektiriyor. Bir kaç farklı açıdan çekim yapabiliriz. yanımızda bilgisayar götürüp o an fotoğrafları hemen bilgisayarda kontrol etmekte çok işe yarayacaktır ama ben şahsen hiç bir çekimde o kadar bol bir zamana sahip olmadım:) Çekim süresince Samanyolu'da sürekli yükseleceği için fotoğraftaki yeride değişecektir. İlk doğarken daha yatay, yükseldikçe dikey şekilde görünecektir.

15-04-2018 01:26 Samanyolu henüz doğarken

24-08-2017 22:56 Samanyolu yükselmişken.

    
      Burada pozlama süresi ile ilgili önemli olan bir konu da yıldız izlerinin (Dünya'nın dönme hareketi sonucunda yıldızlar aynı noktada sabit kalmadıkları için yıldızların ışığı fotoğrafta pozlama süresi boyunca iz bırakmaktadır.) fotoğrafa yansımasını engellemek. Bununla ilgili internette çoğu yerde belirtilen bir formül var. Ben onunla ilgili detaya girmeyeceğim burada. Başta da söylediğim gibi kullandığımız ekipmana göre bu ayarlar değişecektir. 18 mm lens ile çekim yaparken 15 veya 20 sn pozlama süresi ile çekim yaptığımızda yıldız izleri fotoğrafa yansımayacaktır. Pozlama süresini artırmak, diyafram açıklığını artırmak Iso değerini azaltarak daha grensiz bir fotoğraf elde etmemizi sağlayacaktır. 18 mm f:3.5 olan bir lens ile de yeterli sonuçlar alınabilir.

     Son olarak şunu belirtmeliyim ki, Samanyolu fotoğrafı çekmekteki zorluk bence makine ayarı, lens kalitesi gibi teknik konulardan ziyade karanlıkta o fotoğrafı çekmeye çalışmak. Gerçekten çok fazla emek isteyen ve bazende çekmek için tehlikelerle karşılaşılan fotoğraflar yıldız fotoğrafları. Fotoğrafçılık kursunda ilk öğrendiğim şeylerden biri şuydu: "Hiç bir fotoğraf sizden daha değerli değildir." Bunu hiç bir zaman aklımızdan çıkarmamalıyız.

     Umarım faydalı bir yazı olmuştur sizler için. Şimdiden kolay gelsin...

betul_turksoy